Podobno tylko co piąty Polak jest zadowolony ze swojej pracy na etacie. Być może w Twoim przypadku to również dobry moment aby się uniezależnić i zrealizować marzenie o własnej firmie. Masz świetny pomysł na biznes i zastanawiasz się nad rejestracją firmy? Zamiast czytać od deski Kodeks spółek handlowych i inne akty prawne, po prostu zapoznaj się z moim artykułem. Znajdziesz w nim, w skondensowanej w pigułce wiedzy, podstawowe informacje dotyczące najpopularniejszych form prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Te informacje pomogą Ci podjąć decyzję dot. tego jak zorganizować swoją firmę aby oszczędzić sobie czasu, nerwów i pieniędzy.
Dużo różnych możliwości, prawda? O tym czym charakteryzuje się każda z wyżej wymienionych struktur możnaby napisać długą książkę (nawet takie powstają - pisane przez profesorów prawa). Ale w tym artykule skupię się na praktycznych (!) aspektach doboru optymalnej formy prowadzenia działalności gospodarczej. Jeżeli interesuje Cię szczegółowy opis każdej z ww. form, zachęcam do lektury aktualnej wersji kodeksu spółek handlowych lub innych artykułów.
Jesteś ciekawy/a w jakiej formie prowadzi biznes Twój znajomy lub kontrahent? Najszybciej sprawdzisz to wpisując jego dane w rejestrach online CEiDG lub KRS.
To co warto wiedzieć z teorii to podział na jednoosobową działalność gospodarczą i spółkę cywilną, które są regulowane głównie przez Ustawę Prawo Przedsiębiorców (także Kodeks cywilny w przypadku spółki cywilnej) jak również na pozostałe spółki (spółki kapitałowe i spółki osobowe), których charakterystyka jest szczegółowo uregulowana w Kodeksie Spółek handlowych (spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo - akcyjna. spółka z o.o., spółka akcyjna, prosta spółka akcyjna). Spółki cywilnej nie znajdziesz na tej liście, ponieważ jest to de facto struktura zrzeszająca niezależnych przedsiębiorców. Prowadzą oni już swoją własną działalność, a siły łączą najczęściej celem realizacji konkretnego projektu (np. wspólna inwestycja). Spółki cywilne nie są popularną formą prowadzenia działalności gospodarczej.
Zapamiętaj: spółka cywilna podlega regulacjom Kodeksu cywilnego, nie jest spółką prawa handlowego. Zakłada ją dwóch lub więcej przedsiębiorców, zawierając w tym celu umowę. Nie musi być ona spisywana w formie aktu notarialnego.
Różnice między spółkami prawa handlowego: osobowymi oraz kapitałowymi (opisane szczegółowo w KSH) dotyczą elementów takich jak: odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki, sposób prowadzenia bieżącej działalności (np. bezpośrednio przez wspólników vs. przez organy spółki), obecność kapitału zakładowego czy konieczność posiadania drugiego wspólnika. Niektóre formy i rodzaje działalności gospodarczej lepiej odpowiadają na indywidualne potrzeby danej profesji - np. są ciekawą opcją dla przedstawicieli wolnych zawodów (spółka partnerska). Z innych powodów, mało kto jest zwolennikiem spółki jawnej. Spółki akcyjne zazwyczaj zakładane są dla przedsięwzięć dużej skali lub/i gdy akcjonariuszy (wspólników) jest wielu.
To na co warto zwrócić uwagę w każdym przypadku to odpowiedzialność za zobowiązania spółki, a w szczególności na fakt czy wspólnik odpowiada za jej zobowiązania całym swoim majątkiem. W tym przypadku najciekawszym wariantem są spółki kapitałowe, choć także w przypadku spółek osobowych (np. spółka komandytowa) można w pewien sposób ograniczyć tę potencjalną odpowiedzialność. Ważna jest także z jakimi kosztami i czynnościami wiąże się samo założenie spółki.
W polskich warunkach (stan na 2022r. - niezmienny od wielu lat), najczęściej firmy prowadzą działalność biznesową w formie jednoosobowej działalności gospodarczej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Są to optymalne formy prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce w przypadku startujących biznesów lub przedsięwzięć, które nie osiągnęły jeszcze ogromnej skali. 99% biznesów w Polsce jest prowadzonych właśnie jako jednoosobowa działalność gospodarcza lub spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Dlaczego akurat te formy prowadzenia działalności gospodarczej są najpopularniejsze? Z jakiego powodu nie spółka jawna, spółka partnerska albo spółka akcyjna? Każdy z tych wyborów może mieć uzasadnienie w indywidualnej, specyficznej sytuacji przedsiębiorcy. Jednak statystycznie w 9 na 10 przypadków nie będzie to optymalny wybór.
Wpływ na popularność jednoosobowej działalności gospodarczej ma prostota jej rozpoczęcia jak i bieżącego prowadzenia. Nie wymaga to zaawansowanej wiedzy prawniczej ani księgowej, choć i tu nie obejdzie się bez księgowej/księgowego. Natomiast w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością główną zaletą jest ograniczenie odpowiedzialności za zobowiązania i możliwość uniknięcia pewnych kosztów. Np. odprowadzanie składek ZUS (w określonych okolicznościach). W przypadku przedsięwzięć cechujących się wyższym ryzykiem, to właśnie ta forma prawna jest statystycznie najpopularniejsza. Biorąc pod uwagę zalety i wady dostępnych wariantów, Polacy najczęście decydują się na jedną z tych dwóch ww. opcji. Poniżej znajdziesz zalety i wady obu rozwiązań.
Możliwe jest przekształcenie już działającej jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z o.o., ale wiąże się to z kosztem. Warto wybrać optymalny model już na etapie planowania firmy.
Jaka forma prawna będzie najlepsza dla nowozakładanej własnej firmy? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Jak zazwyczaj, wszystko zależy od indywidualnego przypadku. Na dziś, nie ma jednej idealnej struktury, która gwarantowałaby brak bieżących lub wstępnych kosztów, a przy tym jednocześnie brak odpowiedzialności za zobowiązania czy proste zarządzanie. Podejmując decyzję, pamiętaj o dodatkowych aspektach. Takich jak np. opodatkowanie czy konieczność odprowadzania składek ZUS - niezależnie od tego czy firma przynosi zyski czy też nie. Ponadto, opisane tu formy prowadzenia działalności gospodarczej nie stanowią pełnego katalogu dostępnych możliwości. Zawsze możesz rozważyć także skorzystanie z oferty inkubatora przedsiębiorczości. Inny popularny w Polsce wybór to prowadzenie działalności biznesowej w formie Fundacji.
Dla wielu osób istotny jest także aspekt tego ile kosztuje rejestracja spółki czy jak długo trwa taki proces. Często okazuje się, że korzystniej jest kupić istniejącą spółkę od innych właścicieli niż zakładać ją samodzielnie. Choć akurat w tym przypadku ustawodawca wyszedł naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców i umożliwił rejestracją spółki z o.o. w trybie przyspieszonym - przez Internet (S24). To rozwiązanie oszczędza czas i koszty, nie jest już niezbędna fizyczna wizyta u notariusza. Zdecydowana większość firm w Polsce działa jako jednoosobowa działalność gospodarcza, więc w pierwszej kolejności warto pomyśleć o tym sposobie prowadzenia biznesu. Pamiętaj też, że przepisy dot. prowadzenia firmy w Polsce zmieniają się bardzo często. W związku z tym, należy aktualizować stan swojej wiedzy w tym zakresie aby nie narazić się na negatywne konsekwencje czy przede wszystkim aby móc skorzystać z optymalnych na danych moment rozwiązań.
Myślisz o założeniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością? Pamiętaj o odpowiednim sformułowaniu postanowień umowy spółki. Tylko wówczas zminimalizujesz ryzyko konfliktów z innymi wspólnikami i zabezpieczysz swoje interesy.
Dobór optymalnej formy prawnej to nie jedyna formalność związana z założeniem firmy. Być może Twoja działalność będzie podlegać specjalnym rygorom prawnym i konieczne jest uzyskanie zezwolenia, koncesji czy spełnienie innych formalności. A nawet jeśli nie, to nadal będziesz potrzebować wzorów dokumentów takich jak umowa z pracownikiem, umowa z klientem, etc. Jeśli nie jesteś prawnikiem, lepiej powierz te zadania osobie z odpowiednim doświadczeniem i wiedzą aby już na starcie uniknąć problemów.
Ten artykuł to tylko wąski wycinek wiedzy dotyczącej form prawnych prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Jeśli masz wątpliwości dotyczące doboru formy prawnej, możesz się z nami skontaktować. Doradzamy prawnie i biznesowo przedsiębiorcom ze wszystkich branż. Chętnie porozmawiamy także o rozwoju Twojej firmy i pomożemy Ci ze wszystkimi formalnościami.
