Biznesplan (biznes plan) to inaczej plan rozwoju Twojej firmy. Może on dotyczyć firmy jako całości jak również konkretnego, mniejszego projektu realizowanego w ramach działalności. Tak, więc jest to opracowanie, które przyda się zarówno nowym firmom jak i tym już istniejącym, które chcą się rozwijać w nowych obszarach.
Jest to dokument o szerokim przeznaczeniu. Można go wykorzystać do celów własnych jak i do pozyskania środków od inwestora czy z banku. Poza zaletami związanymi z posiadaniem opracowanego biznesplanu, istnieją także istotne wady jego braku. W szczególności, niewystarczające przestudiowanie działań konkurencji, sytuacji na rynku czy realnych potrzeb Klientów, może skutkować brakiem powodzenia przedsięwzięcia.
Nawet jeśli jesteś ekspertem w swojej dziedzinie, otwierając biznes nie zaszkodzi zaplanować szczegółowo przyszłych działań. Możesz zrobić to na własną rękę lub powierzyć realizację specjalistom.
Jeśli otwierasz własny biznes lub rozwijasz już istniejący i chcesz napisać biznesplan lub dowiedzieć się więcej na jego temat, jesteś w dobrym miejscu.
Niezależnie od tego czy myślisz o uruchomieniu działalności w Polsce czy za granicą, schemat biznesplanu będzie zawsze podobny. Nie ma tu znaczenia charakter Twojego produktu czy usługi.
Co więcej, będzie on zbliżony także w przypadku wersji przygotowanej przez Amerykanina czy Azjatę. Na całym świecie obowiązują w tej dziedzinie ujednolicone standardy. To spore ułatwienie, jeśli myślisz o ekspansji zagranicznej czy pozyskaniu zagranicznych inwestorów.
W niniejszym artykule znajdziesz wszystkie najistotniejsze informacje związane z tworzeniem dokumentu jakim jest biznes plan (biznesplan). Jeśli mimo wszystko nie znajdziesz odpowiedzi na nurtujące Cię pytania, napisz do nas!
Biznes plan (biznesplan) określa cele firmy oraz sposoby ich osiagnięcia. Ten dokument to mapa drogowa wyznaczająca drogę do sukcesu przedsięwzięcia. Biznes plan (biznesplan) zawiera wizję rozwoju przedsiębiorstwa w perspektywie kilku najbliższych lat. Można też opisać go jako zarys celów firmy, opis sposobów realizacji tych celów osadzony w konkretnych ramach czasowych.
Aby napisać biznesplan, należy przeprowadzić stosowne analizy: finansowe, konkurencji, rynku czy opracować strategię marketingową oraz sprzedażową. Istotny jest także precyzyjny harmonogram działań.
Biznes plan zazwyczaj jest tworzony dla celów własnych (wewnętrznych) lub aby przekonać do projektu osoby spoza struktury firmy. Często można wykorzystać dokument zarówno do pierwszego jak i drugiego celu.
Przykłady wykorzystania biznesplanu do celów wewnętrznych:
MBO (zarządzanie przez cele) to proces uzgadniania celów (które mogą być wyszczególnione w planach biznesowych) w organizacji, tak aby kierownictwo i pracownicy zgadzali się z celami i rozumieli, czym one są w organizacji.
Natomiast planowanie strategiczne jest procesem organizacji polegającym na określeniu jej strategii lub kierunku działania oraz podejmowaniu decyzji dotyczących alokacji jej zasobów w celu realizacji tej strategii, w tym kapitału i ludzi. Biznes plany mogą pomóc decydentom zobaczyć, jak konkretne projekty odnoszą się do planu strategicznego (szerszej wizji rozwoju) organizacji.
TQM (całkowite zarządzanie jakością) jest strategią zarządzania przedsiębiorstwem mającą na celu wbudowanie świadomości jakości we wszystkie procesy organizacyjne. TQM jest szeroko stosowana w produkcji, edukacji, ale też w działalności call center, w rządach czy przemyśle usługowym, a nawet w programach kosmicznych i naukowych NASA.
We wszystkich powyższych procesach, wykorzystuje się biznesplany.
Jednak najczęstszym celem wykorzystania biznesplanów do celów własnych jest po prostu weryfikacja opłacalności danego przedsięwzięcia. Czas i środki finansowe zaangażowane w opracowanie biznesplanu są zdecydowanie niższe niż koszt uruchomienia biznesu. Chociażby z tego powodu, warto go wykonać. Znacząco zwiększy to też szanse skutecznej realizacji przedsięwzięcia.
Najczęstszym przypadkiem, kiedy przedsiębiorca decyduje się napisać dobry biznesplan jest wymóg stawiany przez zewnętrznego inwestora lub instytucji. Przedsiębiorcy często chodzi o znalezienie źródła finansowania dla projektu. A są to następujące podmioty (źródła):
Wszystkie wyżej wymienione podmioty w 90% przypadków wymagają biznesplanu lub zbliżonego dokumentu. W przypadku dotacji unijnych wniosek zazwyczaj ma formę biznesplanu. Natomiast inwestorzy prywatni preferują prezentacje inwestorskie (pitch decki). Banki przyznające kredyty inwestycyjne wciąż oczekują tradycyjnej formy biznesplanu, opisanej szczegółowo w niniejszym artykule. Tak, więc szanse powodzenia przy staraniu o finansowanie zewnętrzne, bez biznesplanu są niemal zerowe. Przedsiębiorcy są tego świadomi i często powierzają wykonanie dokumentu zewnętrznym ekspertom.
Biznesplan dla zawodowego inwestora, powinien w przejrzysty sporób odpowiadać na kilka podstawowych pytań takich jak m.in.:
Jeśli natomiast starasz się o kredyt, bank musi zostać przekonany do tego, że zostanie on spłacony. Dlatego analiza finansowa zawiera dodatkowy element - prognozę spłaty kredytu.
Strategia pisania biznesplanu dla inwestora zawiera w sobie cel w postaci uzyskania finansowania. Tym samym, niezależnie od obiektywnej jakości pomysłu, biznesplan przedstawia zazwyczaj projekt w pozytywnym świetle. Oczywiście z zachowaniem niezbędnej dozy rozsądku i umiaru.
W przypadku biznesplanów tworzonych do celów własnych, priorytetem jest zachowanie obiektywizmu oceny, a nawet przysłowiowe "szukanie dziury w całym", po to aby faktycznie przewidzieć z wyprzedzeniem wszelkie potencjalne zagrożenia.
Przykładowy układ rozbudowanego biznesplanu jest następujący:
Niezależnie od wyżej wymienionej struktury, praktycznie każdy biznesplan zawiera podstawowe elementy takie jak:
Często w treści dokumentu pojawiają się dodatkowe, fakultatywne elementy biznesplanu. Są to przykładowo:
Oddzielna uwaga powinna zostać poświęcona modelowi finansowemu. Powinien on zawierać wyliczenia progu rentowności, a ponadto inne standardowe elementy takie jak bilans, rachunek zysków i strat czy rachunek przepływów pieniężnych (cashflow).
Planując działalność gospodarczą, należy bardzo szczegółowo zastanowić się nad kosztami, które będzie ona generowała. Pamiętaj również, że przychody są zazwyczaj niepewne, dlatego warto prognozować je z ostrożnością.
To jak szczegółowy będzie finalnie biznesplan zależy od Ciebie lub oczekiwań adresata, który wymaga jego wykonania. Nie ma tu żadnych standardów. Biznesplan może być ujęty w uproszczonej wersji nawet na jednej stronie (tzw. "business model canva") jak i na kilkuset stronach.
Dobrym przykładem jest analiza rynku. Może ona zostać zrobiona bardzo pobieżnie i mieć jedną stronę, ale dla tej samej branży, niektóre firmy tworzą całe raporty. Analizy rynku mają wówczas nawet kilkaset stron. A przecież części składowych biznesplanu jest znacznie więcej.
Kluczowe są cele, do których ma nam posłużyć biznesplan. Co do zasady im bardziej szczegółowe opracowanie tym lepiej, ale nie ma sensu też przesadzać. Jeśli dokument będzie miał kilkaset stron to mało kto będzie miał czas i ochotę aby go czytać. Większość informacji zostanie pominięte. Dlatego ważne jest znalezienie i czytelne przedstawienie w dokumencie tych najistotniejszych danych i informacji.
Pitch deck czy też prezentacja inwestorska to nic innego jak biznesplan przedstawiony w innej formie. Bardziej wizualnej i skróconej. Jest to prezentacja, która zazwyczaj zawiera kilkanaście slajdów, a do tego uzupełniona jest modelem finansowym w excelu.
Pitch deck to forma biznesplanu preferowana przez inwestorów prywatnych (szczególnie fundusze VC). Przedstawia stan obecny firmy i plany rozwoju. Najczęściej tworzą je startupy, niezależnie od branży czy specyfiki biznesu.
Niektóre części składowe pokrywają się z tradycyjnym biznesplanem. Przykładowa struktura pitch decka:
Masz pomysł na biznes i siadasz do tworzenia biznesplanu. Od czego najlepiej zacząć?
Zazwyczaj początek dokumentu to informacje o danych firmy i ogólny plan Twojego przedsięwzięcia. Znając swój produkt lub usługę, z łatwością je opiszesz w sposób wyczerpujący. Ta sekcja jest bardzo istotna, gdyż de facto prezentuje przedmiot działalności, po części także model biznesowy czy sylwestki odpowiedzialne za wdrożenie projektu w życie. Opisz produkt (usługę) w sposób przejrzysty
Plan finansowy najlepiej zostaw na sam koniec. To w dużej mierze odrębny od części opisowej element dokumentu.
Konkurencję możesz sprawdzić w Internecie albo przetestować jej usługi jako "anonimowy klient", robi tak wiele firm. W ten sposób na własnej skórze przekonasz się jakie są mocne i słabe cechy produktu, który oferuje.
Żeby opracować analizę rynku dla danej firmy, określ najpierw ten rynek właściwy. Możesz też zapoznać się z definicjami pojęć takich jak TAM, SAM i SOM, które dotyczą metodologii tworzenia analiz rynku. To jakie są ogólne trendy na rynku jest często kluczowe dla realizacji przedsięwzięcia w perspektywie dłuższej niż najbliższe kilka miesięcy. Biznes nie działa w próżni.
Analizę SWOT najłatwiej wykonasz na samym końcu, znając już konkurencję, rynek, tendencje w branży i inne istotne czynniki biznesowe oddziałujące na firmę. Opisz w niej silne strony i słabe strony oraz szanse i zagrożenia.
Strategia sprzedaży to bardzo istotny element biznesplanu. Pomyśl jak dobrać kanały sprzedaży do zidentyfikowanej grupy docelowej. Ważne aby sprzedaż rozpocząć jak najwcześniej, najlepiej jeszcze przed pełną gotowością operacyjną. Możesz zebrać zamówienia z wyprzedzeniem czy zawrzeć umowy przedwstępne. To zabezpieczy przychody od samego początku.
Pozyskanie klientów to Twoje najważniejsze i najpilniejsze zadanie. I tak naprawdę jedyny obiektywny miernik sukcesu w biznesie.
Innym istotnym elementem jest strategia marketingowa. Możesz ją opracować samodzielnie lub we współpracy z doświadczoną agencją. Jeśli strategia tworzona jest samodzielnie, najlepiej posłużyć się już sprawdzonymi rozwiązaniami w danej branży. Przykłady prawdopodobnie będziesz w stanie znaleźć w Internecie.
W sytuacji gdy nie chcesz przeznaczać środków finansowych na zatrudnienie specjalistów piszących biznesplany (koszty), skorzystaj z informacji i wskazówek zawartych w tym artykule. Możesz też poszukać przykładów gotowych biznesplanów w Internecie. Pamiętaj, jednak że darmowe wzory są zazwyczaj bardzo niskiej jakości. Ważne aby podejść do tworzenia biznesplanu w sposób poważny i odpowiedzialny. Gdy chcesz opracować naprawdę dobry biznesplan, musisz poświęcić na to zadanie przynajmniej kilka dni.
Jeśli chcesz samodzielnie napisać biznesplan dla planowanego przedsięwzięcia, weź pod uwagę kilka dodatkowych wskazówek.
Po pierwsze, poświęć czas na dokładne analizy rynku i konkurencji. Sprawdź alternatywy dla Twojego produktu czy usługi. Zobacz jakie są ich mocne i słabe strony.
Pamiętaj, że każdy biznes zależy od skutecznej sprzedaży. Musisz zweryfikować realny popyt na jak najwcześniejszym etapie. Nie pytaj o zdanie rodziny czy znajomych. Lepiej zasięgnij informacji od obcych osób, którzy mogliby zostać potencjalnymi klientami.
Analiza finansowa w wersji bardzo podstawowej to coś co możesz wykonać samodzielnie, nie mając wiedzy specjalistycznej. Zastanów się nad kosztami, które będziesz ponosić. Jeśli je lekko przeszacujesz nic się nie stanie. Pozostanie wówczas rezerwa. Plan finansowy to kluczowy element dokumentu, więc warto poświęcić mu więcej uwagi.
Postaraj się ocenić obiektywnie szanse i zagrożenia. Nie chodzi o to aby wskazać tylko mocne strony projektu, ale wskazać też obiektywne słabości. Np. brak niezbędnego kapitału, brak doświadczenia biznesowego/branżowego czy słabe strony produktu/usługi.
Być możesz będziesz zwolennikiem oddania procesu tworzenia biznesplanu zewnętrznym specjalistom. Jeśli tak, zwróć uwagę na kilka czynników przy podejmowaniu decyzji.
Ceny biznesplanów wahają się od tysiąca złotych nawet do kilkuset tysięcy złotych. Wpływ na wycenę ma poziom skomplikowania biznesplanu, ale przede wszystkim marka wykonawcy.
Freelancerzy czy studenci, którzy w ten sposób dorabiają, przyjmą każde zlecenie za niską cenę. Niestety często idzie za tym stosunkowo niska jakość. Proces sprzedaży takiej osoby jest skupiony wyłącznie na pozyskanie zlecenia - często za wszelką cenę.
Z kolei duże firmy consultingowe (doradcze) żądają bardzo wysokich stawek ze względu na swoją uznaną markę. W wielu przypadkach - rozpoznawalną międzynarodowo. Płaci się głównie za podpis czy pieczątkę pod dokumentem. Jakość planu jest oczywiście wysoka, ale czy dla klienta wystarczająco wysoka biorąc pod uwagę poniesione gigantyczne nakłady to pozostawiam do indywidualnej oceny.
Pomiędzy powyższymi kategoriami, znajdują się mniejsze firmy doradcze, które tworzą biznesplany w cenie od kilku tysięcy zł do kilkudziesięciu tysięcy zł i można wskazać, że to jest standard rynkowy.
Nie mniej istotnym aspektem niż atrakcyjna cena jest doświadczenie. Najlepiej zadać potencjalnemu wykonawcy pytania dotyczące tego aspektu. Świetnie, jeśli może się pochwalić licznymi referencjami od dotychczasowych klientów. Idealnie, jeśli usługodawca pracował już dla firm o podobnym profilu działalności.
Zazwyczaj przy zlecaniu opracowania biznesplanu, masz wybór spośród kilku firm. Polecam wybrać firmę, która działa w sposób transparentny. Pokazuje swoich klientów, a na stronie internetowej widać osoby pracujące w zespole (a nie sztuczne zdjęcia stockowe z Internetu). Istotny jest też szybki kontakt (responsywność). Dodatkowym atutem będzie zaoferowanie komplementarnych usług. Np. wsparcia przy pozyskaniu środków dla przedsiębiorcy. Wbrew pozorom, niewiele firm spełnia wszystkie te kryteria.
Umowa powinna zabezpieczać Twoje prawa. Np. regulować co się wydarzy, jeśli treść biznesplanu okaże się odległa od Twoich oczekiwań. Ważne aby umowa w precyzyjny sposób określała zawartość biznesplanu. Dzięki temu, uniknie się ewentualnych rozczarowań. Dla dobrego doradcy, finalne zadowolenie z jego usług jest równie istotne jak dla Ciebie. Rośnie wtedy szansa, że będziesz go polecać znajomym.
Jeżeli potrzebujesz biznesplanu do urzędu pracy, opisz to wprost od razu. Zrób analogicznie, jeśli chodzi o kredyt czy środki z innego źródła. Jak już wiesz, biznesplany są bardzo różne. Większość firm nie bierze się za wnioski do urzędu pracy, bo jest to nieopłacalne. To tylko przykład. Im lepiej przedstawisz swoje potrzeby, tym szybciej znajdziesz odpowiedniego wykonawcę.
Większość początkujących przedsiębiorców jest przewrażliwiona na punkcie ochrony pomysłu. Otóż 99% konsultantów, doradców i innych osób, którym opowiesz o biznesie nie skopiuje Twojego pomysłu. Powód jest prosty - doświadczony przedsiębiorca wie, że sam pomysł to 1% sukcesu, reszta to wykonanie. Dlatego nie obawiaj się rozmowy o swoim biznesie. Poszczególne, wrażliwe części pomysłu możesz oczywiście utajnić, ale nie bój się zaprezentować koncepcji.
Zdecydowanie warto sporządzić biznesplan dla własnej firmy czy też projektu komercyjnego, w którego realizację jest się zaangażowanym.
Inaczej tworzy się biznesplany dla odbiorców zewnętrznych takich jak banki czy inwestorzy, a inaczej do celów własnych. Precyzyjne określenie celu na samym początku jest bardzo ważne.
Nikogo nie interesują długie opracowania, w których autor "leje wodę" skomplikowanym językiem, za czym nie idą konkretne dane czy działania. Lepiej pisz krócej, ale w sposób czytelny zaprezentuj wartość np. istotne dane czy planowane do wdrożenia rozwiązania.
Jeśli to Twój pierwszy biznesplan w życiu, skonsultuj jego finalną treść z kimś bardziej doświadczonym. Upewnisz się, że zawartość (poszczególne części) odpowiada przyjętym standardom. To szczególnie ważne, gdy biznesplan ma trafić na biurko osoby trzeciej. Pierwsze wrażenie robi się tylko raz.
Twój biznesplan to Twoja wizytówka. Postaraj się aby był wykonany w sposób profesjonalny. Liczy się nie tylko treść, ale też atrakcyjna, czytelna i przyciągająca uwagę forma. Aby uzyskać ten cel, posłuż się grafikami, opracuj wykresy, tabele, itp. Unikaj literówek.
Pamiętaj, że pierwsze wrażenie robi się tylko raz. Osoba, która będzie czytała biznesplan, zanim szczegółowo się z nim zapozna, zobaczy jego formę. Ważne aby od pierwszego kontaktu, wzbudzić jej zainteresowanie. Realnie zwiększy to szanse na pozytywny odbiór opisanej w biznesplanie działalności.
Staraj się pisać zwięźle i konkretnie. Nadaj dokumentowi odpowiednią strukturę. Zadbaj o to aby dokument zawierał wszystkie elementy, których oczekuje odbiorca.
Osoby, które prezentują nam swój pomysł na biznes często twierdzą, że na rynku nie mają żadnej konkurencji. W praktyce, "nie odrobili pracy domowej" i nie sprawdzili dostatecznie dokładnie. Konkurencja istnieje zawsze. Jeśli nie bezpośrednia to pośrednia (zaspokajająca podobną potrzebę klientów).
Podobnie wygląda to jeśli chodzi o analizy rynku czy analizy finansowe. Im dokładniej przeprowadzone badania (research danych) tym bardziej wiarygodna treść biznesplanu. A w efekcie wyższa jakość.
Podstawowym błędem przy tworzeniu biznesplanu jest stawianie błędnych, niezweryfikowanych hipotez. Zazwyczaj dotyczą one zbyt optymistycznego podejścia do przyszłych przychodów i zysków. Są one podparte wyłącznie wiarą foundera (przedsiębiorcy), a nie wiarygodnymi argumentami. Byłyby nimi np. umowy przedwstępne z przyszłymi klientami.
Własny biznes często traktowany jest przez twórcę jak własne dziecko - podejście do pomysłu bywa nieobiektywne i bezkrytyczne. Należy unikać takich błędów i hurraoptymizmu. W tym celu dobrze zweryfikować swoje założenia z tzw. "benchmarkami" rynkowymi (punktami odniesienia), a jeszcze lepiej skonsultować przyjęte tezy z niezależnym ekspertem.
Szczegółowe wskazówki dotyczące elementów biznesplanu takich jak analizy rynku, konkurencji, swot, sprzedaż czy marketing znajdziesz w serii naszych odrębnych artykułów na blogu. Działania, które należy podjąć w takim procesie zasługują na odrębny artykuł. Śledź na bieżąco pojawiające się tu publikacje.
Musisz wiedzieć, że nawet najlepszy pomysł na biznes, nie jest tak ważny jak odpowiednie wdrożenie go w życie. Tu z pomocą przychodzi biznesplan, który pomaga zaplanować działania.
Ponadto, niezależnie od tego czy chcesz otrzymać kredyt czy też myślisz o pozyskaniu środków z innych źródeł, biznes plan okaże się przydatny.
Masz możliwość zlecenia napisania takiego dokumentu profesjonalistom lub napisania go samodzielnie. Decyzja należy do Ciebie, a każde z rozwiązań ma swoje plusy jak i minusy. Pamiętaj, jednak że koszty ponoszone na etapie tworzenia biznesplanu zazwyczaj są niczym w porównaniu z późniejszymi faktycznymi kosztami działalności (prowadzenia biznesu). Zapobiegaj zamiast leczyć.
Poszczególne części składowe biznesplanu zostały wskazane w niniejszym artykule. Mogą stanowić dla Ciebie przewodnik przy pracy. Jeśli chcesz napisać dobry biznesplan, podejdź do tego na poważnie.
Pamiętaj, niezależnie od branży/działalności w każdym biznesie liczy się przede wszystkim generowanie sprzedaży, a co za tym idzie przychodów i zysków. Dlatego od samego początku, zatroszcz się o klienta. I pamiętaj. Biznesplan to narzędzie i środek, nie cel sam w sobie!
Jeśli po lekturze artykułu wciąż masz pytania lub wątpliwości, skontaktuj się z nami. Sprawdź też koniecznie inne artykuły dotyczące planowania biznesu i pozyskiwania finansowania. Nie czekaj, zabieraj się do działania!
Biznesplan to dokument, który służy do opisania i zaplanowania działalności biznesowej. Zawiera on informacje na temat celów i strategii przedsiębiorstwa, a także szczegółowe założenia finansowe i opis trendów rynkowych.
Biznesplan pomaga w zaplanowaniu działalności biznesowej, a także w przewidzeniu potencjalnych zagrożeń i szans. Dzięki niemu można lepiej zrozumieć rynek, na którym działa przedsiębiorstwo, a także określić i wytyczyć cele oraz strategię działania. Ponadto, biznesplan jest niezbędnym dokumentem, jeśli chce się uzyskać finansowanie dla swojej działalności.
Biznesplan powinien zawierać kilka kluczowych sekcji, takich jak:
Biznesplan powinien być stworzony przez osoby odpowiedzialne za kierowanie i zarządzanie działalnością biznesową lub zewnętrznych specjalistów. Może to być właściciel przedsiębiorstwa, dyrektorzy lub managerowie odpowiedzialni za poszczególne obszary działalności. Ważne, aby autorzy posiadali odpowiednią wiedzę i doświadczenie, aby być w stanie przygotować wiarygodny i realistyczny biznesplan.
Tak, biznesplan powinien być regularnie aktualizowany, aby odzwierciedlać aktualną sytuację przedsiębiorstwa i bieżące plany rozwoju firmy.
