Jeżeli zakładasz swój startup i myślisz nad stworzenie biznesplanu - jesteś we właściwym miejscu. Z tego artykułu dowiesz się m.in. jak powinien wyglądać biznesplan dla startupu (co powinien zawierać, jaką powinien mieć formę) czy też do jakich celów możesz wykorzystać taki biznes plan. Ta wiedza przyda Ci się również, kiedy otwierasz własny biznes, który niekoniecznie jest innowacyjnym startupem technologicznym.
Wiedza zaprezentowana niżej przyda Ci się zarówno, kiedy chcesz napisać biznesplan samodzielnie jak i rozważasz zlecenie jego wykonania. Dowiesz się czemu służy plan biznesowy "na papierze" i jak wygląda przygotowanie biznes planu krok po kroku. Zapraszam do lektury!
Większość startupowców popełnia zasadniczy błąd, zaczynając pracę nad produktem przed weryfikacją swoich optymistycznych założeń biznesowych. W efekcie, często powstaje produkt, który jest niedopasowany do potrzeb rynku docelowego. Okazuje się to na dość późnym etapie, kiedy firma poniosła już istotne nakłady. Zazwyczaj poświęcono na pracę sporo czasu, a dodatkowo nierzadko wydano dużo pieniędzy.
Jednocześnie, biznes plany nie są zazwyczaj tworzone w momencie, kiedy jest to najbardziej potrzebne, a więc przed podjęciem pierwszych działań. Przedsiębiorcy wychodzą z założenia pt. "Po co mi biznesplan? Papier wszystko przyjmie, a sam będę najlepiej wiedział co i kiedy robić". Brak opracowanego planu działania źle świadczy o przedsiębiorcy, który nie odrobił pracy domowej i nie przygotował się odpowiednio do realizacji swojego pomysłu.
Nie bez powodu, biznes plan to najbardziej uniwersalne narzędzie planowania biznesu, które w różnej formie jest stosowane z powodzeniem od wielu lat na całym świecie. Tak, więc od czego zacząć? Od wykonania takiego dokumentu, a w szczególności od realizacji przydatnych analiz. Są to analiza rynku i anaiza konkurencji, ale też wykonanie modelu finansowego czy zaplanowanie działań sprzedażowych. Wykonanie tych działań, o ile są realizowane z odpowiednią starannością, może w realny sposób przełożyć się na przyszły sukces przedsięwzięcia. Jednak przede wszystkim, ograniczy już na starcie potencjalne ryzyka.
Oprócz sporządzenia biznesplanu lub w jego ramach, warto sprawdzić realny popyt na Twoją usługę lub produkt. Jak to zrobić? Jest na to kilka sposobów. Opisuję je szczegółowo w książce "Prawda o dofinansowaniach dla firm - praktyczny poradnik". Jeżeli interesuje Cię ten temat, napisz do nas korzystajac z formularza pod artykułem i zamów ebooka. W tym miejscu, zasygnalizuję jeden ze sposobów.
Otóż, warto zaoferować usługę lub produkt potencjalnym Klientom jeszcze zanim będziesz w stanie go dostarczyć. W ten sposób sprawdzisz "na żywym organiźmie" czy rzeczywiście ktoś jest zainteresowany rozwiązaniem, o którym myślisz. Pamiętaj, że ankieta wśród rodziny czy znajomych nie jest wiarygodna, bo takie osoby nie będą chciały zrobić Ci przykrości i prawie zawsze potwierdzą atrakcyjność pomysłu. Na prawdziwym rynku działa to jednak inaczej. Spróbuj sprzedać produkt, podpisz umowę przedwstępną lub chociaż stwórz tzw. "waiting listę" czy zawrzyj listy intencyjne z przyszłymi klientami. To zdecydowanie zwiększy prawdopodobieństwu przyszłego sukcesu.
Pamiętaj, że biznesplan tworzony jest w największej mierze dla Ciebie. Nie dla inwestora, banku czy innego podmiotu trzeciego. Dlatego warto podejść do tego tematu na poważnie, nie tylko jak do narzędzia, które ma przekonać do pomysłu inne osoby.
Opis biznes planu i jego struktury warto poprzedzić krótkim zdefiniowaniem czym jest taki dokument, a czym różni się od podobnych materiałów.
Biznesplan i model biznesowy to dwa różne narzędzia wykorzystywane w procesie planowania i rozwijania przedsiębiorstwa, ale służą różnym celom i prezentują różne aspekty działalności.
Definicja: jest to ramowy opis tego, jak przedsiębiorstwo tworzy, dostarcza i zdobywa wartość. Mówi o tym, jak firma działa i jak zarabia pieniądze.
Komponenty: Obejmuje takie elementy jak propozycja wartości dla klienta, segmenty rynkowe, kanały dystrybucji, relacje z klientami, kluczowe zasoby, kluczowe działania, kluczowe partnerstwa oraz źródła przychodów i struktury kosztów.
Format: może być przedstawiony w formie jednostronicowego przeglądu, takiego jak Business Model Canvas.
Zobacz przykładowy model canvas poniżej. Na blogu znajdziesz też artykuły poświęcone stricte temu narzędziu.
Definicja: jest to formalny dokument, który opisuje cele biznesowe oraz szczegółowy plan ich osiągnięcia. Zawiera analizę rynku, strategię, finanse i inne szczegółowe informacje o firmie.
Komponenty: obejmuje takie sekcje jak streszczenie wykonawcze, opis firmy, analiza rynku, organizacja i zarządzanie, oferta produktu lub usługi, strategia marketingowa i sprzedaży, oraz prognozy finansowe.
Cel: często jest wykorzystywany do pozyskiwania kapitału od inwestorów, banków czy innych instytucji finansowych.
Podsumowując, model biznesowy jest bardziej skoncentrowany na tym "jak" firma działa i jak zarabia pieniądze, podczas gdy biznesplan jest bardziej szczegółowym planem "co" firma zamierza zrobić, aby osiągnąć swoje cele. Oba są ważne w różnych etapach tworzenia i rozwijania biznesu. Model biznesowy jest często pierwszym krokiem w procesie planowania, a biznesplan jest bardziej szczegółowym rozwinięciem tego modelu w kontekście rynku, konkurencji i finansów.
Prezentacja inwestorska (z ang. "pitch deck") to forma biznesplanu preferowana przez inwestorów takich jak fundusze venture capital (fundusze VC). Umożliwia ona analizę biznesową w krótszym czasie niż w przypadku tradycyjnych biznesplanów o objętości kilkudziesięciu stron.
Prezentacja składa się zazwyczaj z kilkunastu slajdów w układzie:
Do tego zazwyczaj załącza się profesjonalny model finansowy w excelu, który prezentuje m.in. rachunek zysków i strat czy cashflow. Jeżeli wcześniej nie tworzyłeś prezentacji inwestorskich, warto powierzyć jej realizację doświadczonym specjalistom - np. Well Done Business. Istotna jest nie tylko treść, ale też forma zgodna z branżowymi standardami. Przykładowo, analizę rynku powinno się oprzeć o schemat TAM/SAM/SOM, a porównanie konkurentów wykonać na osi X i Y lub w tabeli.
Aby napisać biznesplan, należy najpierw dowiedzieć się z czego się składa. Tu, pierwsza istotna uwaga. Otóż, nie ma jednego idealnego wzoru biznesplanu tak jak nie istnieje jedna powszechna definicja dla tego pojęcia. Poniżej znajdziesz przykładową strukturę zawierającą najczęściej umieszczane w biznes planie elementy. Tradycyjny biznesplan może mieć następujący spis treści (przykład z realnego biznes planu):
Jest to dość ogólna struktura biznesplanu, która wskazuje jednak podstawowe elementy tego dokumentu. W miarę indywidualnych potrzeb Twoich lub odbiorcy biznesplanu (np. inwestora, banku, rady nadzorczej, urzędu) finalna struktura może podlegać dopasowaniu do tych wymogów. Każdy dobry biznesplan zawiera elementy opisowe takie jak:
Obok innych ważnych części, to pięć podstawowych elementów biznesplanu.
Zwróć uwagę na to, że bardzo istotnym składnikiem biznesplanu jest plan finansowy czy też analiza finansowa. Taka analiza powinna zostać przeprowadzona w możliwie precyzyjny sposób. Trudno jest dokładnie oszacować stronę przychodową na kilka lat do przodu, jednak opisanie kosztów powinno być możliwe. Istotnym celem projekcji jest też wskazanie, kiedy Twojej firmie uda się osiągnąć próg rentowności. Ponadto, część finansowa powinna jasno sygnalizować źródła finansowania projektu. Wykonanie prognoz finansowych najlepiej powierzyć osobie z doświadczeniem.
Biznes plan tworzysz w pierwszej kolejności dla siebie. Jednak może on być także cennym narzędziem do przekonania osób trzecich do Twojej koncepcji. Zarówno klientów, inwestorów prywatnych, bankierów czy urzędników przyznających dotacje. Często jest to główne narzędzie do pozyskania finansowania zewnętrzengo na rozwój firmy.
Biznesplany są powszechnie przyjętym narzędziem do prezentowania w usystematyzowanej formie projektów biznesowych. Niezależnie od rynku czy produktu.
Profesjonalny biznesplan to wizytówka Twojej firmy. Jak do tej pory nie wynaleziono w biznesie lepszego sposobu prezentacji i analizy biznesowej projektów komercyjnych. W dużym uproszczeniu, jakość biznesplanu może świadczyć o jakości Twojego biznesu, a co najmniej przygotowania do jego prowadzenia.
O czym była mowa wcześniej, fundusze VC preferują biznesplany w formie pitch decków, a więc prezentacji inwestorskich. W przypadku aniołów biznesu, nie ma jednego ogólnie przyjętego schematu. Wszystko zależy od indywidualnych preferencji inwestora. Warto ustalić te preferencje zanim zaczniesz tworzyć biznes plan lub zlecisz jego wykonanie.
Banki są zwolennikami tradycyjnych biznesplanów objętości od kilkunastu do stu stron. Główną uwagę poświęcają zazwyczaj części finansowej. Pamiętaj, że w banku oprócz biznesplanu musisz zazwyczaj przedstawić także zabezpieczenie kredytu np. poręczenie czy hipotekę oraz wkład własny. Nawet najlepszy biznes plan bez ww. elementów zazwyczaj nie wystarczy do uzyskania finansowania.
Urzędy takiej jak NCBiR czy PARP najczęściej również oczekują pewnej formy biznes planu aby przyznać finansowanie. Wnioski dotacyjne zazwyczaj przypominają w mniejszym lub większym stopniu tradycyjny biznesplan. Osoby, dla których tworzenie biznesplanu nie jest niczym nowym, zazwyczaj lepiej radzą sobie także z wnioskami dotacyjnymi. Wynika to z faktu, że w większości takich wniosków znajdują się elementy takie jak: analiza rynku, opis grupy docelowej, analiza swot, marketing i sprzedaż czy prognozy finansowe.
Istotne jest zidentyfikowanie na samym początku jakiego biznes planu oczekuje odbiorca dokumentu. Wówczas łatwiej opracować dokument w 100% dopasowany do tych wymogów. Dowiesz się tego, pytając zainteresowanego lub firmę taką jak nasza, która opracowywała już kilkaset biznesplanów i zna ogólne wymogi poszczególnych podmiotów.
Kiedy masz już gotowy biznes plan czy prezentację inwestorską, warto rozejrzeć się za inwestorami. Poniżej znajdziesz kilka wskazówek jak podejść do tego tematu:
➡️ Rozpocznij od swojej sieci prywatnej i zawodowej. Zastanów się czy jeden z Twoich znajomych nie mógłby zostać Twoim inwestorem lub zapoznać Cię z taką osobą.
➡️ Dobrym rozwiązaniem jest udział w wydarzeniach branżowych takich jak konferencje, targi czy mniejsze wydarzenia lokalne. Możesz tam zaprezentować swoją koncepcję i poznać odpowiednich ludzi do współpracy.
➡️ Warto skontaktować się z firmą taką jak Well Done Business, która posiada szeroką sieć kontaktów wśród potencjalnych inwestorów.
➡️ Zrób własny research np. na LinkedInie. Znajdziesz tam wielu potencjalnych inwestorów. Skup swoją uwagę na tych, którzy inwestują w branży, w której chcesz działać. Nie obawiaj się "kradzieży pomysłu". Zdecydowana większość inwestorów nie działa w taki sposób. Sprawdź w kogo dany inwestor inwestował wcześniej i jakie są opinie na jego temat. W przypadku osób z odpowiednią renomą w branży, dotrzesz do takich informacji stosunkowo łatwo.
➡️ Możesz wykorzystać też aplikacje i platformy łączące startupy z inwestorami. Np. AngelList, SeedInvest czy Seedrs.
Kiedy tylko to możliwe, postaraj się uzyskać polecenie od wspólnego znajomego w formie referencji, zanim odezwiesz się do potencjalnego inwestora. Pamiętaj, że pierwsze wrażenie robi się tylko raz, a najczęściej masz tylko jedną szansę aby przekonać inwestora do swojej koncepcji. Dlatego warto wcześniej "odrobić pracę domową" i mieć opracowane materiały inwestorskie takie jak profesjonalny biznesplan.
Dodatkowa wskazówka: kiedy zaczynasz negocjacje z inwestorem, wesprzyj się wsparciem zewnętrznego eksperta biznesowego i prawnego. Unikniesz poważnych konsekwencji, jeśli trafisz na nieuczciwego inwestora. Pamiętaj, że obiecane (wirtualne) pieniądze to nie wszystko i trzeba dokładnie przeanalizować całą treść proponowanej umowy inwestycyjnej przed jej zawarciem.
Biznesplan dla startupu to dokument opisujący wizję, cele, strategie oraz planowane działania przedsięwzięcia. Pokazuje, jak startup zamierza osiągnąć sukces na rynku, jakie zasoby będzie potrzebował i jakie wyniki finansowe przewiduje.
Biznesplan pomaga określić i zorganizować kluczowe aspekty działalności, ułatwiając komunikację z inwestorami, partnerami oraz zespołem. Jest także niezbędnym narzędziem przy staraniu się o finansowanie.
Chociaż nie każdy startup musi mieć formalny biznesplan, jest to zdecydowanie zalecane, zwłaszcza jeśli startup szuka inwestorów lub innego finansowania.
Jeśli nie posiadasz doświadczenia w zakresie analizy finansowej, warto skorzystać z pomocy doświadczonych specjalistów.
Kluczem jest przedstawienie realistycznego, przemyślanego planu, który pokazuje, jak startup będzie generować zyski. Ważne jest również wskazanie unikalnych cech produktu lub usługi oraz potencjału rynkowego.
